تعیین مهریه در عقد موقت یکی از ارکان اصلی عقد موقت است که مطابق ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی در نکاح موقت تعیین نکردن مهریه موجب بطلان عقد موقت میشود و تعیین میزان مهریه یکی از شرایط صحت عقد موقت است و حتی فوت زن در اثناء آن و یا عدم نزدیکی مرد با زن موجب سقوط مهر نمی شود، که این موضوع در مقاله مهریه بعد از فوت زن به صورت کامل توضیح داده شده است.
حداقل مهریه در صیغه موقت
- حداقل مهریه در صیغه موقت مطابق با قانون مدنی، انتخاب هرچیزی به عنوان مهریه امکان پذیر نبوده و براساس ماده ۱۰۷۸، “هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد می توان، مهر قرار داد.” بنابراین در تعیین حداقل میزان نیز باید به داشتن ارزش مالی و قابلیت تملک توجه کرد، تا عقد منعقده صحیح واقع شود.
- سقف مهریه در ازدواج موقت میزان مهریه در عقد موقت هیچگونه سقفی ندارد و با توجه به توافق طرفین معین خواهد شد.
مهریه در دوران صیغه یکی از ارکان و معیارهای مهم در سنجش صحت و اعتبار این نوع عقد به حساب می آید. قانون مدنی صحت عقد را منوط به تعیین مهریه و مدت زمان آن کرده است. به بیان دیگر احکام مهریه در عقد موقت و عقد دائم یکسان هستند و صرفاً تفاوت آن ها در مدت زمان عقد می باشد. برای تعیین مهریه صیغه موقت باید میزان و معیاری در نظر گرفته شود که ارزش مالی داشته باشد یا بتواند به مالکیت شخص یا زوجه در آید. تعیین میزان مهریه در عقد موقت یا دائم منوط به توافق طرفین می باشد.
عقد یا صیغه موقت
بر اساس قوانین اسلامی زن و مرد زمانی به هم محرم می شوند که برای آنها صیغه عقد موقت یا دائم خوانده شود و هر دو نفر در صحت و سلامت کامل عقل آن را بپذیرند.
به این معنی که زن و مرد غریبه برای آنکه بتوانند با هم حرف بزنند و یا در جایی تنها باشند در صورتی این کار جایز است که صیغه موقت برای آنها خوانده شده باشد در غیر این صورت حرف زدن زن و مرد یا بودن آنها در یک فضای خلوت کاری حرام و بر خلاف دستورات اسلامی است.
در قانون مدنی ایران احکام ویژه برای عقد موقت در نظر گرفته شده است که شرایط و صحت این عقد را منوط به وجود دو رکن اساسی تعیین مدت زمان عقد و میزان مهریه آن کرده است.
به زبان ساده حتی اگر عقد یا صیغه موقت بین زن و مردی جاری شود و دو رکن اساسی آن یعنی زمان عقد و مهریه تعیین نشده باشد از نظر شرع اسلام و قانون اسلامی عقد باطل می باشد.
از دلایل تاکید قانون بر تعیین مهریه در صیغه موقت، موقت و غیر دائم بودن این نوع ازدواج است چون جز در موارد خاص ثبت قانونی نمی شود. به همین دلیل تعیین مهریه در این نوع عقد یا صیغه ازدواج باعث می شود تا حدودی حقوق زوجه تامین شود.
مهرالمثل در عقد موقت
در زمانی که زن و مرد قبل از نکاح اقدام به تعیین مهریه نکرده باشند و قبل از تعیین آن بعد از نکاح بین آنان رابطه زناشویی رخ دهد، مهرالمثل به زن تعلق می گیرد. پس از این تعاریف روشن است که مهر المثل فقط در زمانی که مهریه تعیین نشده کاربرد دارد و این موضوع برای عقد موقت در قانون رد شده است. چرا که موجب ابطال عقد موقت می گردد. پس در عقد موقت موضوعیت ندارد.
مهریه عقد موقت چیست و چه شرایطی دارد؟
عقد موقت که با عناوینی مثل نکاح موقت و عقد صیغه موقت هم شناخته می شود روش قانونی و پذیرفته شده در مراجع قانونی و حقوقی برای محرم شدن مرد و زن غریبه است.
همانطور که گفته شد برای صحت عقد موقت باید زمان و مهریه مشخص در نظر گرفته شود تا عقد از نظر شرعی و قانونی درست و پذیرفته شده باشد و گناه یا کاری خلاف شرع برای طرفین اتفاق نیفتاده باشد.
بر اساس قانون و احکام شرع، تعیین مهریه در عقد موقت و عقد دائم تقریبا شبیه به هم هستند اما در برخی از موارد تفاوت های بین آنها ممکن است وجود داشته باشد. همانطور که گفته شد صحت صیغه موقت منوط به تعیین مهریه است ولی در عقد دائم این گونه نیست.
زمان پرداخت مهریه در عقد موقت مشخص نیست اما پس از خوانده شدن صیغه عقد موقت هر زمان که زوجه بخواهد زوج باید مهریه تعیین شده را به او پرداخت نماید. حتی در ماده۱۰۹۶ قانون مدنی آمده است که در صورت فوت زن مهریه او در صیغه عقد موقت همچنان به قوت خود باقی است حتی اگر شوهر با او نزدیکی نکرده باشد.
قانون گذار در مواد ۱۰۷۵ و ۱۰۷۶قانون مدنی به صراحت تاکید می کند که تعیین مدت در عقد موقت الزامی است همچنین در ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی خاطرنشان می شود که عدم تعیین مهریه در عقد موقت موجب بطلان عقد نکاح می شود.
برخلاف عقد دائم که اتفاق افتادن یا نیفتادن رابطه جنسی بین زن و مرد می تواند در میزان و چگونگی مهریه نقش داشته باشد در صیغه موقت اینگونه نیست و بر اساس ماده ۱۰۹۶ قانون مدنی در صیغه موقت وجود یا عدم وجود رابطه جنسی تغییری در میزان پرداخت مهریه ایجاد نمی کند و مرد از نظر شرعی موظف است مهریه تعیین شده را به زن بپردازد.
همان طور که گفته شد میزان مهریه در دوران صیغه عقد موقت باید مشخص و قابل وصول باشد یعنی مال یا اعتباری باید در نظر گرفته شود که قابل محاسبه و دریافت باشد یا امکان انتقال مالکیت آن به زوجه وجود داشته باشد.
لذا قانونگذار معیار و ملاک مشخصی برای تعیین حداقل و سقف مهریه در عقد و ازدواج موقت نظر نگرفته است و در ماده ۱۰۸۱ قانون مدنی مقرر کرده است تعیین مقدار مهریه در صیغه موقت منوط به ترازی طرفین است یعنی چیزی که طرفین بر آن توافق می‌کنند باید مال شوهر یا در مالکیت او باشد و نمی توان چیزی را که متعلق به غیر باشد را برای مهریه صیغه موقت در نظر گرفت.
چگونگی دریافت مهریه در عقد صیغه موقت
تعیین مهریه در ازدواج موقت یکی از ارکان و معیارهای تعیین صحت این نوع عقد است و در صورت عدم مشخص شدن مهریه این نوع عقد از نظر شرعی و قانونی باطل و کم لم یکن می شود.
از جمله اصولی که در تعیین مهریه صیغه موقت باید مورد توجه قرار گیرد آن است که مهریه در نظر گرفته شده باید ارزش مالی داشته باشد یعنی قابلیت تبدیل و محاسبه داشته باشد و بتواند به مالکیت زوجه منتقل شود.
همانطور که گفته شد زوجه پس از جاری شدن صیغه عقد موقت هر زمان که اراده کند می تواند مهریه تعیین شده را از زوج طلب نماید و زوج موظف به پرداخت آن است.
در صورت امتناع زوجه از پرداخت مهریه در عقد موقت، در صورتی که زوجه مدارک کتبی یا شاهد معتبر داشته باشد می تواند با به اجرا گذاشتن مهریه در ازدواج موقت طلب خود را از زوج دریافت نمایند.
نحوه مطالبه مهریه در عقد موقت
مطالبه مهریه در عقد موقت مانند عقد دائم است و هیچ تفاوتی با هم ندارند. مطالبه مهریه در عقد موقت هم از طریق دادگاه و هم از طریق اجرای ثبت امکانپذیر است. در صورتی که زوجه در عقد موقت دارای سند ازدواج باشند، و مهریه قبل از عقد پرداخت نشده باشد در این صورت زوجه باید به دفتر خانه محل وقوع عقد مراجعه و درخواست صدور اجرائیه نماید که در اینصورت به زوج اخطاریه ای ارسال می شود که جهت پرداخت مهریه به دفترخانه محل وقوع عقد رجوع نماید.
زمان پرداخت مهریه در عقد موقت
زمان پرداخت مهریه در عقد موقت قبل از خواندن صیغه عقد موقت است و دریافت مهریه از طرف زن قبل از خواندن مهر قانونی است.
حکم ندادن مهریه در ازدواج موقت
در صورتی که زوج قبل از عقد مهریه را پرداخت نکند اجرای ثبت نسبت به صدور اجرائیه اقدام و زن می تواند اموال زوج را توقیف کند و همچنین می تواند نسبت به ممنوع الخروجی زوج اقدام نماید.
مهریه در دوران صیغه به عنوان یک حق قانونی و شرعی در نظر گرفته می شود که مرد قبل از خوانده شدن صیغه عقد موظف به پرداخت آن به زوجه می باشد.
تعیین مهریه مدت زمان عقد جز ارکان اصلی در صیغه موقت هستند و عدم تعیین آنها باعث باطل شدن صیغه عقد می شود. حداقل و سقف مهریه در عقد و ازدواج موقت معیار و ملاک مشخص ندارد و قانونگذار ملاک این امر را ترازی یا رضایت طرفین در نظر گرفته است.
زمان پرداخت مهریه در عقد موقت قبل از جاری شدن صیغه عقد است و زن هر زمان که اراده کند می تواند مهریه خود را از مرد طلب نماید. اجرا گذاشتن مهریه در ازدواج موقت در صورتی امکانپذیر است که زوجه مدرکی کتبی برای ارائه به مراجع قانونی برای اثبات ادعای خود در اختیار داشته باشد یا بتواند شهودی را برای اثبات ادعای خود به مراجع قانونی معرفی کند.
سولات متداول
مهریه در ازدواج موقتی که به ثبت نرسیده چگونه است؟
مهریه در عقد موقت برای زمانی که خود خانم و آقا صیغه محرمیت را بین هم جاری کرده‌اند متفاوت است، در این زمان هم باید مهریه حتما مشخص شود و قبل از خواندن صیغه پرداخت شود وگرنه که عقد باطل است ولی چون صیغه نامه‌ای وجود ندارد، خانم مدرکی برای ارائه به دادگاه و مطالبه مهریه خود ندارد بنابراین برای مطالبه مهریه باید به دادگاه مراجعه کند و از طریق شهادت شهود(دو مرد یا یک مرد و دو زن باید شهادت دهند) و یا اقرار خود آقا عقد موقت را اثبات کند.
مهریه در ازدواج موقت که نزدیکی نگرفته و دختر باکره چگونه است؟
نصف مهریه در عقد موقت: در صورتی که دختر باکره باشد و قصد داشته باشد با مردی به صورت موقت ازدواج کند باید اجازه پدر، جد پدری یا دادگاه را داشته باشد، اگر چنانچه بعد از عقد موقت و قبل از نزدیکی به هر دلیلی آقا عقد موقت را به هم بزند با هم باید مهریه دختر را به صورت نصف پرداخت کند.